Sách tinh gọn nhiều tiềm năng phát triển

Sách tinh gọn là dạng ấn phẩm ngắn dưới 200 trang, tóm tắt nội dung những tác phẩm được xuất bản. Dạng sách này đa dạng về hình thức, từ bản in truyền thống, bản điện tử như audio, ebook, podcast, infographic. Ở sách in, thể loại được ưu tiên là sách nhiều tập, lịch sử, văn học kinh điển. Bản điện tử phù hợp thể loại sách kinh tế, tài chính, kỹ năng, khoa học công nghệ.

Chiều 14/4, trong cuộc họp với các đơn vị xuất bản, ông Nguyễn Ngọc Bảo, Phó cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành nhận xét: “Sách tinh gọn đáp ứng nhu cầu nghe, đọc nhanh của độc giả trong thời đại số, đặc biệt giới trẻ”.

Theo báo cáo của Cục, sau một năm triển khai, có 10 đơn vị thực hiện xuất bản, phát hành sách tinh gọn, số liệu bao gồm: 93 đầu sách in với số lượng 457.010 bản, 880 sách điện tử với 10.997.806 lượt truy cập.

Ông Nguyễn Nguyên – Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành – cho biết sách giúp người đọc tiết kiệm thời gian, nắm được ý chính và đưa ra quyết định có nên đọc bản gốc hay không. Đồng thời, sách đa dạng hình thức, giá thành rẻ sẽ giúp tiếp cận đông đảo độc giả, nhất là những người ít thời gian, thích tìm tòi cái mới, yêu thích công nghệ. Phát triển thị trường này góp phần nâng cao tỷ lệ đọc sách đang còn thấp ở Việt Nam.

Bà Nguyễn Hoài Anh – Phó giám đốc Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật – cho biết đơn vị tập trung vào thể loại sách chính trị. Bản tinh gọn của bộ Thường thức chính trị, ra mắt đầu tháng 2, thu hút độc giả. Sắp tới, nhà xuất bản phát hành bản tóm tắt của cuốn Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh của Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng. Bản gốc 600 trang được giản lược còn khoảng 50 trang.

Đại diện nhà xuất bản Kim Đồng cho biết 10 năm trước đã bắt đầu tóm tắt các tác phẩm văn học kinh điển dành cho người lớn, thành sách phù hợp độc giả nhỏ tuổi. Có hai hình thức tinh gọn: Giữ nguyên hình thức sách, chỉ rút gọn nội dung và chuyển thể sang thể loại khác. Kim Đồng từng mua bản quyền phía Hàn Quốc, tóm tắt các tác phẩm kinh điển theo hình thức truyện manga, đạt hiệu quả cao.

Về mảng sách điện tử, các đơn vị tập trung vào ebook và audio. Alphabooks hiện có hơn 700 tác phẩm tinh gọn. Họ chọn sách liên kết xuất bản trước đó để tóm tắt và phát hành trên các nền tảng ebook, audio. Công ty Reavol có gần 7.000 sách được tóm tắt và đăng trên ứng dụng với hơn một triệu người dùng.

Từ tháng 6/2022 đến nay, công ty cổ phần sách điện tử Waka có hơn 600 bản ebook, hơn 1.019 bản audio tinh gọn. Trong đó, sách kỹ năng, quản trị, lãnh đạo thu hút độc giả. Ví dụ, bản ebook của Bản đồ tư duy trong thuyết trình, Steve Jobs, những bí quyết đổi mới và sáng tạo có 300 người đọc. Sách tâm lý, self-help (hướng dẫn, giúp người đọc tự hoàn thiện bản thân và rèn luyện kỹ năng) được ưa chuộng ở hình thức audio. Đừng bao giờ đi ăn một mình, Đàn ông sao Hỏa, đàn bà sao Kim đều tiếp cận hơn 1.000 người nghe.

Mảng sách tinh gọn cũng đối mặt nhiều khó khăn, hạn chế. Theo Cục phó Nguyễn Ngọc Bảo, vấn đề bảo vệ bản quyền tác phẩm gốc và tác phẩm tinh gọn còn nhiều bất cập, gây trở ngại cho các đơn vị. Hiện nay có khoảng 100 nền tảng cung cấp sách tóm tắt không đăng ký hoạt động phát hành theo quy định Luật Xuất bản.

Đại diện Waka cho biết vấn đề họ phải đối mặt là “nỗi sợ tâm lý”. Trong quá trình xin phép được tóm tắt nội dung, đa số đơn vị phát hành vẫn lo ngại ảnh hưởng đến doanh số bán sách bản điện tử đầy đủ hoặc sách giấy.

Các đơn vị kiến nghị cần có hướng dẫn cụ thể để công ty có thể kết nối nhà xuất bản, chủ sở hữu quyền tác giả gốc để phát triển sách tinh gọn lâu dài và bền vững. Cơ quan chức năng cần có quy định về phát hành, giúp các đơn vị có cơ sở khi thực hiện và yên tâm đầu tư.

Cục trưởng Nguyễn Nguyên cho biết cơ quan chức năng sẽ cố gắng hoàn thiện thể chế, công tác quản lý để thu hút các nguồn lực đầu tư phát triển loại hình này. Các giải pháp xử lý vi phạm bản quyền sách gốc và tinh gọn cũng sẽ được triển khai, bằng việc thành lập Trung tâm Bản quyền trực thuộc Hội xuất bản Việt Nam, kết hợp Hiệp hội quyền sao chép (VIETRO).

“Cục khuyến khích, hỗ trợ các nhà xuất bản, doanh nghiệp phát hành hợp tác, liên kết chủ động xuất bản sách gốc kèm bản tinh gọn theo các loại hình khác nhau, phù hợp với nhu cầu sử dụng của bạn đọc trong xu hướng phát triển của thị trường, chuyển đổi số”, ông nói.

Hiểu Nhân